بيماري هاي ناشي از غذا


 

نويسنده: سلطانعلي محبوب




 
بيماري هاي ناشي از غذا يکي از شايع ترين و شديدترين مشکلات بهداشت عمومي در جهان امروزي است که بار سنگيني را بر زندگي انسان ها تحميل کرده است. اين بيماري ها از مصرف غذاها و آشاميدني هاي آلوده بوجود مي آيند و تا کنون بيشتر از 250نوع از اين بيماري ها کشف شده اند که غالباً عفوني بوده و توسط باکتري ها، ويروس ها و انگل هاي مختلف ايجاد مي شوند. ساير بيماري ها نيز از مسموميت حاصل از سموم ايجاد مي گردند. ميکروب ها و سموم از طريق دستگاه گوارش وارد بدن مي شوند و علائمي را ايجاد مي نمايند که از ناراحتي روده تا دهيدراتاسيون شديد، اسهال خوني و مرگ تغيير مي يابد. البته برخي از آنها علائمي از خود نشان نمي دهند.
شدت و عوارض بيماري هاي ناشي از غذا از طرف مسؤولين بهداشت عمومي معمولا غير واقعي برآورد مي گردد و فقط در سال هاي اخير آن هم به علت عوارض تهديد کننده شيوع تعدادي از بيماري هاي ناشي از غذا در برخي از کشورهاي جهان، نگراني در مورد اهميت بهداشت عمومي اين بيماري ها افزايش يافته است. بعلت ضعف سيستم گزارش دهي، آمارهاي قابل اعتمادي در مورد اين بيماري ها در دسترس نمي باشد، لذا برآورد ميزان شدت آنها بسيار مشکل است. با وجود اين از روي شيوع بيماري هاي اسهالي در کودکان و نوجوانان مي توان به وخامت اوضاع پي برد. سالانه حدود 1500ميليون کودک بصورت مستقيم از اين بيماري ها جان مي سپارند و بطور غير مستقيم ميليون ها کودک از اثرات توام اسهال و سوء تغذيه رنج مي برند.

عواقب بهداشتي بيماري هاي ناشي از غذا:
 

عواقب بهداشتي بيماري هاي ناشي از غذا بسته به نوع بيماريزا، درصد درمان و مدت درمان و عوامل ديگر که مقاومت فردي و حساسيت فرد را مشخص مي سازند، فرق مي کند. علائم حاد شامل اسهال، تهوع، درد شکم، گرفتگي عضلات، تب و يرقان هستند. بعضي از عفونت هاي ناشي از غذا مي توانند منجر به عوارض جدي شوند و سيستم هاي قلبي -عروقي، کليوي، مفصلي، تنفسي يا ايمني را مبتلا سازند. در بين گروه هاي آسيب پذير، اين اثرات جدي تر است.
تکرار شيوع بيماري هاي ناشي از غذا منجر به سوء تغذيه مي شود که بر روي رشد و سيستم ايمني نوزادان و کودکان اثرات جدي مي گذارد، کودکي که مقاومت بدني او ضعيف شده باشد، در مقابل ساير بيماري ها از جمله بيماري هاي تنفسي آسيب جدي مي گذارد، کودکي که مقاومت بدني او ضعيف شده باشد، در مقابل ساير بيماري ها از جمله بيماري هاي تنفسي آسيب پذير مي شود و بطور ثانويه وارد يک سيکل معيوب سوء تغذيه و عفونت مي گردد. بسياري از نوزادان و کودکان نمي توانند در اين شرايط زنده بمانند.

عواقب اقتصادي بيماري هاي ناشي از غذا:
 

بيماري هاي ناشي از غذا، علاوه بر عواقب بهداشتي از نظر اقتصادي نيز خيلي پرهزينه هستند و عامل عمده اي در کاهش درآمدهاي اقتصادي بشمار مي روند و هزينه هاي بالايي را در سطوح مختلف جامعه به بار مي آورند. اين هزينه ها را در سه بخش زير مي توان جمع آوري نمود:
1- هزينه هاي مراقبت هاي بهداشتي که شامل هزينه هاي پزشکي، بيمارستاني، دارويي و آمبولانسي مي باشد.
2- هزينه هاي وارده به خانواده و جامعه شامل هزينه هاي مربوط به کاهش قدرت توليد و هزينه هاي مستقيم ناشي از بيماري هايي که به خانواده تحميل مي گردد.
3- هزينه هاي وارد به مؤسسات تجاري از قبيل بستن محل کار، جريمه و تعقيب قانوني و بالاخره کاهش مشتري بعلت از دست دادن اعتبار.

منابع عمده شيوع بيماري هاي ناشي از غذا:
 

• بقاي ميکروارگانيسم ها:
1- حرارت ناکافي 2- پخت ناکافي.
• رشد ميکروارگانيسم ها:
1- نگهداري ناکافي در يخچال 2- سرد کردن ناکافي 3- نگهداري غذاهايي که به حد کافي داغ نيستند.
• آلودگي با ميکروارگانيسم ها:
1- مصرف وسايل آلوده 2-آلودگي بوسيله شخص مبتلا 3- مصرف مواد خام آلوده 4-آلودگي هاي متقابل 5- افزودن مواد شيميايي 6- مصرف مواد غذايي حاوي سموم طبيعي.

عوامل شيوع بيماري هاي ناشي از غذا:
 

• صنعتي شدن
• شهرنشيني
• تغيير در شيوه زندگي
• تغيير در هرم جمعيت
• تجارت بين المللي غذا
• آلودگي محيط، فقر و عدم تسهيلات غذا
• گردشگري
• ضعف آگاهي، نگرش و کاربست دست اندرکاران و مصرف کنندگان مواد غذايي

نتيجه گيري
 

بيماري هاي ناشي از غذا در برخي موارد بويژه در بين گروه هاي آسيب پذير از جمله کودکان، سالمندان، زنان باردار، افراد مبتلا به سوء تغذيه و افراد با سيستم ايمني ضعيف که دسترسي به درمان کافي ندارند، کشنده است، ولي در اغلب موارد بويژه در افراد با سيستم ايمني مناسب، در طي چند روز يا چند هفته بهبودي مي يابد. بعلاوه بسياري از اين بيماري ها قابل پيشگيري هستند، به شرط آنکه دست اندرکاران مواد غذايي در رابطه با عرضه غذاي مطمئن بهتر آموزش ببينند و مصرف کنندگان نيز در رابطه با انتخاب غذاي خود بهتر راهنمايي شوند.
منبع: دنياي تغذيه شماره 110